Anayasa Mahkemesi sonucunda, 2015’te HDP Van Milletvekili olarak seçilen eski HDP Eş Genel Lideri Figen Yüksekdağ’ın hakkında katılaşmış mahkumiyet kararı bulunması niçiniyle TBMM tarafınca milletvekilliğinin, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafınca da parti üyeliğinin düşürüldüğü açıklandı.
Yüksekdağ’ın partideki bakılırsavinin de bitmiş olduği tabir edilen kararda, müracaatçı hakkında farklı Cumhuriyet başsavcılıklarınca yürütülen soruşturmalar kapsamında dokunulmazlığının kaldırılması istemiyle sekiz başka fezleke düzenlendiği hatırlatıldı ve müracaatçı Figen Yüksekdağ’a isnat edilen suçlamalar hakkında bilgi verildi.
Yüksekdağ’ın Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca hakkında yürütülen bir soruşturma kapsamında Ankara’da gözaltına alındığın bildirilen kararda, müracaatçının “6-7 Ekim” ve “Hendek olayları”na ait birtakım konuşmaları ve DTK bünyesindeki faaliyetlerine değinilerek, tutuklama talebiyle Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliğine sevk edildiği ve “silahlı terör örgütüne üye olma”, “halkı cürüm işlemeye alenen tahrik etme” hatalarından tutuklandığı hatırlatıldı.
YARGILAMA SÜRECİ
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının 2017’de hazırladığı iddianame ile müracaatçı Yüksekdağ’ın “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme”, “terör örgütü propagandası yapma”, “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etme”, “suç işlemeye alenen tahrik etme”, “kanuna alışılmamış toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara karşın bizatihi dağılmama”, “halkı kanuna muhalif toplantı ve şov yürüyüşüne kışkırtma” hatalarından cezalandırılması istemiyle birebir yer ağır ceza mahkemesinde kamu davası açıldığı, Yüksekdağ’ın tutukluluğa yaptığı itirazın da reddedildiğine işaret edilen kararda, davanın Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edildiği ve tensip incelemesi kararında mahkemenin, müracaatçıya yüklenen örgüt yöneticiliği cürmünün Ankara’da işlendiğini ve davanın Ankara Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmesi gerektiğini belirterek yetkisizlik sonucu verdiği, belgenin yetkisizlikle Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesine geldiği bildirildi.
Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin, birinci duruşmayı 4 Temmuz 2017’de yaptığı, müracaatçının da bu duruşmaya Ses ve İmaj Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden katıldığı vurgulanan kararda, mahkemenin, üzerine atılı hata işlemeye alenen tahrik etmek ve silahlı terör örgütüne üye olma cürümlerinin vasıf ve mahiyeti, mevcut kanıt durumu, Avrupa İnsan Hakları Kontratı’nda öngörülen geçerli kuşku sebepleri, anayasada belirtilen güçlü belirti ve CMK’da öngörülen güçlü hata kuşkusunu gösterir somut kanıtların mevcut olması, müsnet cürmün katalog kabahatlerden olması, bu hatalar için kanunda öngörülen cezanın alt ve üst hudutları, tutuklama önleminin ölçülü olması ve bu niçinlerle isimli denetim uygulamasının yetersiz kalacağı sebebi öne sürülerek sanık Figen Yüksekdağ’ın tutukluluğunun devamına karar verdiği bildirildi ve yargılama sürecine ait ayrıntılar paylaşıldı.
Kararda, ondan sonrasında da misal münasebetlerle tutuklu yargılamaya yapılan itirazların reddedildiği bildirildi.
‘SÜRE MAKUL’
Yüksekdağ’ın 26 Şubat 2021’de tutuklama önleminin tüzel olmaması, tutukluluğun makul süreyi aşması, tutukluluk incelemelerinin yapılmaması, tahliye talepleri ile tutukluluğa yönelik itirazların kısa müddette karara bağlanmaması ve tutukluluk incelemelerinin hakim ile mahkeme önüne çıkarılmaksızın yapılması niçinleriyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulunduğu kaydedilen kararda, bu sırada Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin 32. duruşmada hukuksal ve fiili irtibat bulunduğu nedeni öne sürülerek davanın müracaatçının sanığı olduğu Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yürütülen dava ile birleştirilmesine ve tutukluluk halinin devamına karar verdiği, bu karar daha sonrasında dava belgesinin Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesine geldiği açıklandı.
Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesinin de 21 Mayıs, 25 Haziran ve 23 Eylül 2021 tarihindeki duruşmalarda daha evvel açıklanan münasebetlerle tutukluluğunun devamına karar verdiği kaydedilen kararda, müracaatçının milletvekili ve bir siyasi partinin genel lideri sıfatını taşıdığı periyotta geçen tutukluluk mühletinin 4 ay 5 gün olduğu belirtilerek, şu tabirlere yer verildi:
“Bu müddetin, Anayasa Mahkemesi tarafınca daha evvel makul bulunmayan tutukluluk müddetlerine -Selahattin Demirtaş müracaatında 1 yıl 7 ay 20 gün, Mehmet Haberal ile Mustafa Ali Balbay müracaatlarında yaklaşık 2 yıl 1 ay 17 gün, Kemal Aktaş ve Selma Irmak, Faysal Sarıyıldız, İbrahim Ayhan ile Gülser Yıldırım müracaatlarında ise 2 yıl 6 ay 20 gün- nazaran çok kısa olduğu görülmektedir. Tutuklanmasına karar verilen kişinin milletvekili olmasının bu önlemi otomatik olarak ölçüsüz kılmayacağı ve müracaatçının milletvekili, bir siyasi partinin genel lideri sıfatıyla tutulmasının uzunca bir süre devam etmediği de gözetildiğinde 4 ay 5 günlük müddetin yaklaşık 3 yıl 1 ay boyunca devam eden önlemin ölçülülüğü açısından bir sorun oluşturmadığı değerlendirilmiştir.
Tutukluluğun ön kaidesi olan hata işlendiğine dair güçlü belirti ile hürriyetten mahrum bırakılmanın legal niçinlerinin ve önlemin ölçülülüğünün belirtilmesi bakımından müracaatçı hakkındaki tutukluluğun devamına ait kararların münasebetlerinin ilgili ve kâfi olması ve soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin yürütülmesinde bir özensizliğin bulunmaması konuları bir bütün olarak dikkate alındığında yaklaşık 3 yıl 1 aylık tutukluluk müddetinin makul olduğu kararına varılmıştır.”
Yüksek Mahkeme sonucunda, Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin zabıtlarında açık biçimde açıklandıği üzere Yüksekdağ hakkında farklı mahkemelerce verilen ve mutlaklaşan mahkumiyet kararlarının infazının gerçekleştiği, tutukluluk müddetinin de bu cezaların infazından düşüldüğü vurgulandı.
‘ÖZENSİZLİK BULUNDUĞU GÖRÜLMEMEKTEDİR’
Silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme kabahatinden yürütülen soruşturmanın farklı kabahatlerle ilgili soruşturmalara bakılırsa sıkıntı ve karmaşık olduğunu vurgulayan Anayasa Mahkemesi, sonucunda şu değerlendirmelere yer verdi:
“Sekiz farklı fezlekeye bahis olaylara ait olan ve terör örgütü propagandası yapma, kanuna karşıt toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara karşın zaten dağılmama, halkı kanuna karşıt toplantı ve şov yürüyüşüne kışkırtma üzere başka epeyce sayıda suçlamayı odak alan soruşturma kademesinin kararında müracaatçı hakkında kamu davası açılmıştır. İddianamenin kabulünden kısa bir süre daha sonra duruşma açılarak yargılama başlatılmıştır. Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinin yetkisizlik sonucu vermesi üzerine dava belgesinin gönderildiği Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi, birebir biçimde kısa bir süre geçtikten daha sonra yargılamayı başlatmış ve 32 duruşma kararında tüzel ve fiili irtibat bulunduğu nedeni öne sürülerek davanın, müracaatçının sanığı olduğu Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesinin epey sayıda sanık ve mağduru içeren ve pek karmaşık nitelik arz eden belgesinde (Kobani Davası) yürütülen dava ile birleştirilmesine karar verdi. Kovuşturma süreci Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi önünde derdesttir. Bu bakımdan kanıtların toplanmasındaki kuvvetliğün, müracaatçı hakkındaki suçlamaların sayısı ve mahiyetinin ve halihazırda yürütülen davanın kapsamının soruşturma ve kovuşturma süreçlerinde tutuklama önlemine başvurma muhtaçlığını artırdığı ve anılan süreçlerin cereyanında bir özensizliğin bulunmadığı görülmektedir.”
Ankara 16. Ağır Mahkemesi’nde yapılan 32 celsede, sanığın savunma yapmaktan kaçındığı, bu durumun bildirilmesine karşın sanığın duruşmalara mazeret belirterek katılmadığı, sanığın duruşmalarda makul müddette yargılama talep ettiği lakin savunmasını makul müddette yapmaktan kaçındığı, bu durumun duruşma zabıtlarına yansıdığının görüldüğü açıklandı.
MÜRACAAT REDDEDİLDİ
Başvuruyu pahalandıran Yüksek Mahkeme, Yüksekdağ’ın tutuklamanın türel olmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait savın tekrarlanmış müracaat olması niçiniyle reddine karar verdi.
Anayasa Mahkemesi, tutukluluk incelemelerinin yapılmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait iddiayı mevzu bakımından yetkisizlik niçiniyle, tahliye talepleri ve tutukluluğa ait itirazların kısa müddette karara bağlanmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait iddiayı ise açıkça destekten mahrum olması niçiniyle kabul edilemez buldu.
Yüksekdağ’ın başka savlarını da kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, yargılama sürecinde kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmediğine karar verdi.
Karar, Adalet Bakanlığına gönderildi.
Yüksekdağ’ın partideki bakılırsavinin de bitmiş olduği tabir edilen kararda, müracaatçı hakkında farklı Cumhuriyet başsavcılıklarınca yürütülen soruşturmalar kapsamında dokunulmazlığının kaldırılması istemiyle sekiz başka fezleke düzenlendiği hatırlatıldı ve müracaatçı Figen Yüksekdağ’a isnat edilen suçlamalar hakkında bilgi verildi.
Yüksekdağ’ın Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca hakkında yürütülen bir soruşturma kapsamında Ankara’da gözaltına alındığın bildirilen kararda, müracaatçının “6-7 Ekim” ve “Hendek olayları”na ait birtakım konuşmaları ve DTK bünyesindeki faaliyetlerine değinilerek, tutuklama talebiyle Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hakimliğine sevk edildiği ve “silahlı terör örgütüne üye olma”, “halkı cürüm işlemeye alenen tahrik etme” hatalarından tutuklandığı hatırlatıldı.
YARGILAMA SÜRECİ
Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının 2017’de hazırladığı iddianame ile müracaatçı Yüksekdağ’ın “silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme”, “terör örgütü propagandası yapma”, “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etme”, “suç işlemeye alenen tahrik etme”, “kanuna alışılmamış toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara karşın bizatihi dağılmama”, “halkı kanuna muhalif toplantı ve şov yürüyüşüne kışkırtma” hatalarından cezalandırılması istemiyle birebir yer ağır ceza mahkemesinde kamu davası açıldığı, Yüksekdağ’ın tutukluluğa yaptığı itirazın da reddedildiğine işaret edilen kararda, davanın Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edildiği ve tensip incelemesi kararında mahkemenin, müracaatçıya yüklenen örgüt yöneticiliği cürmünün Ankara’da işlendiğini ve davanın Ankara Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmesi gerektiğini belirterek yetkisizlik sonucu verdiği, belgenin yetkisizlikle Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesine geldiği bildirildi.
Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin, birinci duruşmayı 4 Temmuz 2017’de yaptığı, müracaatçının da bu duruşmaya Ses ve İmaj Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden katıldığı vurgulanan kararda, mahkemenin, üzerine atılı hata işlemeye alenen tahrik etmek ve silahlı terör örgütüne üye olma cürümlerinin vasıf ve mahiyeti, mevcut kanıt durumu, Avrupa İnsan Hakları Kontratı’nda öngörülen geçerli kuşku sebepleri, anayasada belirtilen güçlü belirti ve CMK’da öngörülen güçlü hata kuşkusunu gösterir somut kanıtların mevcut olması, müsnet cürmün katalog kabahatlerden olması, bu hatalar için kanunda öngörülen cezanın alt ve üst hudutları, tutuklama önleminin ölçülü olması ve bu niçinlerle isimli denetim uygulamasının yetersiz kalacağı sebebi öne sürülerek sanık Figen Yüksekdağ’ın tutukluluğunun devamına karar verdiği bildirildi ve yargılama sürecine ait ayrıntılar paylaşıldı.
Kararda, ondan sonrasında da misal münasebetlerle tutuklu yargılamaya yapılan itirazların reddedildiği bildirildi.
‘SÜRE MAKUL’
Yüksekdağ’ın 26 Şubat 2021’de tutuklama önleminin tüzel olmaması, tutukluluğun makul süreyi aşması, tutukluluk incelemelerinin yapılmaması, tahliye talepleri ile tutukluluğa yönelik itirazların kısa müddette karara bağlanmaması ve tutukluluk incelemelerinin hakim ile mahkeme önüne çıkarılmaksızın yapılması niçinleriyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlali argümanıyla Anayasa Mahkemesine ferdî müracaatta bulunduğu kaydedilen kararda, bu sırada Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin 32. duruşmada hukuksal ve fiili irtibat bulunduğu nedeni öne sürülerek davanın müracaatçının sanığı olduğu Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yürütülen dava ile birleştirilmesine ve tutukluluk halinin devamına karar verdiği, bu karar daha sonrasında dava belgesinin Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesine geldiği açıklandı.
Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesinin de 21 Mayıs, 25 Haziran ve 23 Eylül 2021 tarihindeki duruşmalarda daha evvel açıklanan münasebetlerle tutukluluğunun devamına karar verdiği kaydedilen kararda, müracaatçının milletvekili ve bir siyasi partinin genel lideri sıfatını taşıdığı periyotta geçen tutukluluk mühletinin 4 ay 5 gün olduğu belirtilerek, şu tabirlere yer verildi:
“Bu müddetin, Anayasa Mahkemesi tarafınca daha evvel makul bulunmayan tutukluluk müddetlerine -Selahattin Demirtaş müracaatında 1 yıl 7 ay 20 gün, Mehmet Haberal ile Mustafa Ali Balbay müracaatlarında yaklaşık 2 yıl 1 ay 17 gün, Kemal Aktaş ve Selma Irmak, Faysal Sarıyıldız, İbrahim Ayhan ile Gülser Yıldırım müracaatlarında ise 2 yıl 6 ay 20 gün- nazaran çok kısa olduğu görülmektedir. Tutuklanmasına karar verilen kişinin milletvekili olmasının bu önlemi otomatik olarak ölçüsüz kılmayacağı ve müracaatçının milletvekili, bir siyasi partinin genel lideri sıfatıyla tutulmasının uzunca bir süre devam etmediği de gözetildiğinde 4 ay 5 günlük müddetin yaklaşık 3 yıl 1 ay boyunca devam eden önlemin ölçülülüğü açısından bir sorun oluşturmadığı değerlendirilmiştir.
Tutukluluğun ön kaidesi olan hata işlendiğine dair güçlü belirti ile hürriyetten mahrum bırakılmanın legal niçinlerinin ve önlemin ölçülülüğünün belirtilmesi bakımından müracaatçı hakkındaki tutukluluğun devamına ait kararların münasebetlerinin ilgili ve kâfi olması ve soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin yürütülmesinde bir özensizliğin bulunmaması konuları bir bütün olarak dikkate alındığında yaklaşık 3 yıl 1 aylık tutukluluk müddetinin makul olduğu kararına varılmıştır.”
Yüksek Mahkeme sonucunda, Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesinin zabıtlarında açık biçimde açıklandıği üzere Yüksekdağ hakkında farklı mahkemelerce verilen ve mutlaklaşan mahkumiyet kararlarının infazının gerçekleştiği, tutukluluk müddetinin de bu cezaların infazından düşüldüğü vurgulandı.
‘ÖZENSİZLİK BULUNDUĞU GÖRÜLMEMEKTEDİR’
Silahlı terör örgütü kurma yahut yönetme kabahatinden yürütülen soruşturmanın farklı kabahatlerle ilgili soruşturmalara bakılırsa sıkıntı ve karmaşık olduğunu vurgulayan Anayasa Mahkemesi, sonucunda şu değerlendirmelere yer verdi:
“Sekiz farklı fezlekeye bahis olaylara ait olan ve terör örgütü propagandası yapma, kanuna karşıt toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara karşın zaten dağılmama, halkı kanuna karşıt toplantı ve şov yürüyüşüne kışkırtma üzere başka epeyce sayıda suçlamayı odak alan soruşturma kademesinin kararında müracaatçı hakkında kamu davası açılmıştır. İddianamenin kabulünden kısa bir süre daha sonra duruşma açılarak yargılama başlatılmıştır. Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinin yetkisizlik sonucu vermesi üzerine dava belgesinin gönderildiği Ankara 16. Ağır Ceza Mahkemesi, birebir biçimde kısa bir süre geçtikten daha sonra yargılamayı başlatmış ve 32 duruşma kararında tüzel ve fiili irtibat bulunduğu nedeni öne sürülerek davanın, müracaatçının sanığı olduğu Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesinin epey sayıda sanık ve mağduru içeren ve pek karmaşık nitelik arz eden belgesinde (Kobani Davası) yürütülen dava ile birleştirilmesine karar verdi. Kovuşturma süreci Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi önünde derdesttir. Bu bakımdan kanıtların toplanmasındaki kuvvetliğün, müracaatçı hakkındaki suçlamaların sayısı ve mahiyetinin ve halihazırda yürütülen davanın kapsamının soruşturma ve kovuşturma süreçlerinde tutuklama önlemine başvurma muhtaçlığını artırdığı ve anılan süreçlerin cereyanında bir özensizliğin bulunmadığı görülmektedir.”
Ankara 16. Ağır Mahkemesi’nde yapılan 32 celsede, sanığın savunma yapmaktan kaçındığı, bu durumun bildirilmesine karşın sanığın duruşmalara mazeret belirterek katılmadığı, sanığın duruşmalarda makul müddette yargılama talep ettiği lakin savunmasını makul müddette yapmaktan kaçındığı, bu durumun duruşma zabıtlarına yansıdığının görüldüğü açıklandı.
MÜRACAAT REDDEDİLDİ
Başvuruyu pahalandıran Yüksek Mahkeme, Yüksekdağ’ın tutuklamanın türel olmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait savın tekrarlanmış müracaat olması niçiniyle reddine karar verdi.
Anayasa Mahkemesi, tutukluluk incelemelerinin yapılmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait iddiayı mevzu bakımından yetkisizlik niçiniyle, tahliye talepleri ve tutukluluğa ait itirazların kısa müddette karara bağlanmaması ötürüsıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ait iddiayı ise açıkça destekten mahrum olması niçiniyle kabul edilemez buldu.
Yüksekdağ’ın başka savlarını da kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, yargılama sürecinde kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmediğine karar verdi.
Karar, Adalet Bakanlığına gönderildi.