CHP İstanbul Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komitesi Lider Vekili Sezgin Tanrıkulu, 23 Nisan öncesinde “23 Nisan 2022 Çocuk Raporu” başlıklı bir çalışma yayımladı. Dikkat çeken bilgilerin gözler önüne serildiği rapora nazaran; 2022 yılının birinci üç ayında en az 6 çocuk emekçi ömrünü kaybetti, 8 çocuk erkekler tarafınca katledildi ve 65 çocuk istismara uğradı.
Tanrıkulu’nun hazırladığı rapor şöyle:
TÜRKİYE’DE ÇOCUK
– 2021 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi neticelerina bakılırsa, Türkiye nüfusunun (84 milyon 680 bin 273 kişi) yüzde 22,4ü (yaklaşık 18 milyon 968 bin) çocuklardan oluşmaktadır.
– Sosyopolitik Saha Araştırmaları Merkezi tarafınca 2020 Nisan ayında 28 kentte gerçekleştirilen araştırmada, 0-18 yaş kümesi çocuğu bulunan hanelerin yüzde 19,3’ünde salgın sürecinde çocukların şiddete maruz kaldığı tabir edilmiştir.
– İştirakçiler, çocukların yüzde 12’nin dijital şiddete, yüzde 7,5’nin fizikî şiddete, yüzde 2,7’nin ise cinsel şiddete maruz kaldığını belirtmiştir.
– 2019 yılında yayınlanan BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun “Küresel Eğitim İzleme Raporu (GEM Raporu)” velilerin bir bütün olarak Türk eğitim sistemine güvenmediklerini gösterdi. 21 ülke ortasında yapılan değerlendirmeye nazaran Türkiye, velilerin eğitim sistemine itimadı 10 üzerinden 4,5 puan aldı.
– Eğitim sistemine güvensizlik ise velilerin tek tek öğretmen seçmeleri ile telafi edilmektedir.
– Çocuklar, “bilinen/tanınan” öğretmenlerin sınıflarına gönderiliyor. Bunun için “iyi” öğretmenin okuluna yakın bir yere meskeni taşımak yoluna bile gidiliyor. Rapora bakılırsa, “iyi” öğretmenlere duyulan itimat Türkiye’de 10 üzerinden yaklaşık 6,5…
– bir daha rapora nazaran, Türkiye, öğretmenlerin eğitim planlanması ve ders içeriği konusunda en az kelam sahibi olduğu ülkelerden. Öğretmen özerkliğinin 2006 yılından 2015 yılına dek giderek azaldığını ortaya koyan rapora bakılırsa, Türkiye’de öğretmenlerin derslerin içeriğine karar verebildiği okulların oranı yüzde 20’nin altında kalırken, Çek Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Estonya’da bu oran yüzde 100’e yakın. Tahlil edilen 49 ülkenin birçoklarında öğretmenlerin bu bahisteki özerkliği artma eğiliminde iken Türkiye’de azalma eğilimi sürmektedir.
ÇOCUK SIHHATİ
– Türk Aile Tabipleri Mecmuasında 2021 yılında yayımlanan bir çalışma, çocukların sıhhat durumu konusunda çarpıcı dataları ortaya koymaktadır. Bir aile sıhhati merkezinde gerçekleştirilen çalışmada, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki 6-19 yaş ortası 1.049 çocuk üzerinde inceleme yapılmış, 536 erkek ve 513 kız çocuğunun obezite, hipertansiyon ve kansızlığa ait pahaları ele alınmıştır.
– Araştırma neticelerina nazaran, 1.049 çocuktan dörtte biri ise epey düşük kilolu…
– Üç tabip tarafınca yürütülen çalışmada, çocukların hem de potansiyel kalp hastası olduğu da vurgulandı ve bilhassa kız çocuklarının tamamına yakınının kansızlık sorunu yaşadığı, büyüme ve gelişme problemleri bulunduğu saptandı.
– Tabiplerin çalışmasına bakılırsa, sıhhat durumu incelenen çocukların yaşları küçüldükçe kilolarında da düşüş görülmektedir. Lise öğrencilerinin zayıf olma oranı yüzde 13,2. Bu oran ilkokulda yüzde 14,9’a, ortaokulda ise yüzde 19,8’e yükselmektedir.
– Tabipler, çocuklarda kansızlık görülme sıklığını ilkokula gidenlerde yüzde 87, ortaokula gidenlerde yüzde 74,2, liseye gidenlerde ise yüzde 64,2 olarak saptadı. Buna bakılırsa, Türkiye’de kız çocuklarının yüzde 85,2’i, erkek çocuklarının ise yüzde 68,6’ı kansızlıkla çaba etmektedir. Öte yandan çocuklarda kansızlık oranı Hollanda, Almanya ve İngiltere’de ortalama yüzde 18,9, ABD’de ise yüzde 20 seviyesindedir.
ŞİDDET, İSTİSMAR VE ÇOCUK PERSONELLİĞİ
– Bianet’in sistemli olarak güncellediği “erkek şiddeti” çetelesine nazaran, 2021 yılında en az 34 çocuk erkekler tarafınca öldürüldü.
- 208 çocuk istismar edildi.
– 2022 yılı birinci üç ayında ise, en az 8 çocuk erkekler tarafınca öldürüldü, 65 çocuk istismar edildi. Her yıl tertipli olarak hazırladığımız “İnsan Hakları Karnesi”ne nazaran, 2021 yılında en az 128 çocuğun ömür hakkı ihlal edildi. Bu yılın birinci üç ayında ise en az 2 çocuk güvenlik güçleri tarafınca silahla vurularak öldürüldü.
– Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisinin datalarına bakılırsa, 2021 yılında 14 yaş ve altında 21 çocuk personel, 15 – 17 yaş aralığında ise 41 çocuk/genç emekçi iş cinayetlerinde hayatını yitirdi… Bu yılın birinci üç ayında ise en az 6 çocuk emekçi hayatını yitirdi.
ÇOCUK HAKLARI VE CİNSEL İSTİSMARA KARŞI KONTRATLAR
– Türkiye, 1989 yılında BM Genel Heyetinde oybirliği ile kabul edilen “Çocuk Hakları Sözleşmesi”ni 1995 yılında çekince koyarak imzaladı
– Türkiye, çocukların “eğitim”, “tabir özgürlüğü”, “kendi külçeşidini yaşatma” ve “kendi lisanını özgürce kullanma” haklarını içeren 17., 29. ve 30. hususlarına çekince koydu.
– Ayrıyeten Türkiye’nin 7 Aralık 2011 tarihinde onayladığı ve 2012 yılı Nisan ayında yürürlüğe giren “Çocukların Cinsel Suiistimal ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına Ait Avrupa Kurulu Kontratı (Lanzarote Kontratı)”, devletlere, karar giymiş cinsel hata faillerinin ayrıntılarını kayıt ve koruma etme sorumluluğu yüklüyor. Lakin ilgili Bakanlıkların bu istikamette bir çalışma yürüttüğüne ve data topladığına dair hiç bir emare bulunmamaktadır.
– Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran ise 2014 – 2017 yılları içindeki üç yıllık devirde 7 bin 466’ı erkek çocuğu, 51 bin 818’i kız çocuğu olmak üzere toplam 59 bin 284 çocuk cinsel istismara maruz kalmıştır.
– TÜİK dataları, cinsel istismar olgusunun erkek çocuklarda yaş küçüldükçe (11 yaş altı erkek çocuklarda bu oran yüzde 47.15 ötüründa), kız çocuklarda ise yaş büyüdükçe (15-17 yaş aralığında kız çocuklarda bu oran yüzde 59.18 ötüründa) ortaya çıkarmaktadır.
– Adalet Bakanlığı İsimli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, 2019 yılında “Ceza Mahkemeleri’nde TCK Uyarınca Yıl İçinde Açılan Davalardaki Hata ve Sanık Sayıları” raporunda değişikliğe gitti. öne sürülen nedeni bilinmeyen değişiklikle, toplam bilgilerin altına her bir cürüm kümesinden yargılananlara ait dataların erişime kapatılmasıyla eski iktidarlarla son 17 yılın karşılaştırmasının imkanı kalmadı.
CEZAEVLERİ
– Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneğinin açıklamasına nazaran (22.04.2021 tarihi itibariyle) 2020’nin Mart Ayından beri pandemi tedbirleri kapsamında mahpusların tutulma koşulları da idari kararlar ve uygulamalarla daha ağır bir surece girmiştir. Bunun yanında mevzuat değişikliğiyle bir arada hapishanelerde tutulan çocukların bir kısmı, şartlı salıverilme hesaplamalarının değişmesiyle tahliye olmuş, eğitim konutlarındaki hükümlü çocuklar covid-19 müsaadesiyle süreksiz olarak kurumlardan ayrılmıştır.
– Bu değişikliklerle son paylaşılan bilgilere bakılırsa, Türkiye’de cezaevlerinde kendi yargılamaları ötürüsıyla 12 -18 yaş içinde 1.066’ı tutuklu, 518’i hükümlü olmak üzere toplamda 1.584 çocuk, annelerinin yargılamaları ötürüsıyla 0-6 yaş içinde 345 çocuk bulunmaktadır.
– İnfaz sisteminin yapısı gereği aile, okul, toplumsal gelişim ortamlarından uzaklaştırılan mahpus çocuklar, eğitim, özel hayat ve aile hayatı, sıhhat, toplumsal gelişim haklarından salgın koşulları altında daha da uzak kalmıştır.
– Son durumda yasal düzenlemeler ve mevcut uygulamalar bize göstermiştir ki; Coronavirüs salgınının denetim altına alınması için alınan tedbirler, infaz uygulamalarında daima bir tecrit haline dönmüştür ve bu kaideler altında çocuklar için tecrit de salgın kadar tehlikeli bir hal almıştır.
– Salgın kurallarında ülkedeki tüm çocuklar eğitimden, sıhhate erişimden, toplumsal ortamlarından, şahsi gelişim imkanlarından uzaklaşırken mahpus çocuklar için bu uzaklaştırmanın adalet sisteminin öngördüğü bir infaz rejimi olduğunun farkına varılmalı ve çocuk haklarına karşıt bu düzenlemelerden vazgeçilerek çocukların üstün faydasının gözetileceği kaideler sağlanmalıdır. Salgın periyodu için çocukların hem salgına karşı tıpkı vakitte salgın tedbirlerinin tesirlerine karşı korunması için tahliye edilerek inançlı hayat alanlarına gönderilmeleri gerekmektedir.
– Eğitim meskenlerinde tutulan çocukların Covid-19 müsaadesiyle salgın periyodunda hapishanelerde tutulmasının önüne geçilmişken tutuklu çocukların tahliyesine karar verebilecek merci olan Yargı makamlarında salgın riski göz arkası edilmekte ve çocukların tutuklu yargılamaları devam etmektedir.
– Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Mukavelede açıkça yer aldığı üzere çocukların tutuklu yargılanmasının başvurulacak son prosedür olması ve minimum müddetle uygulanması gerekmektedir (Sözleşme husus 37). Buna rağmen tüm vakit içinderda tutuklu çocukların sayısı dikkate alındığında uygulamanın bu ilkeyi karşılamadığı anlaşılmaktadır.
– Yargılamanın müddetlerini oluşturan hakim, savcı ve avukatların Türkiye’nin uymakla yükümlü olduğu bu kontratın yerine getirilmesi için adalet sistemini güçlendirecek sorumluluğu üstlenmesi ve çocukları destekleyecek alternatif önlemlerle çocuk tutukluluğunun istisnai bir uygulama olması gerekmektedir.
– Hapsedilme kurumunun emeli ve hudutları aşılarak daha geniş hak kısıtlamalarına sebep olan mevzuat düzenlemeleri, çocukların üstün faydasını ve onarıcı adalet unsurlarını desteklememektedir. Bunun en yakın delillerinden biri, pandemi tesiri altında tahliyeler için hızlandırılan ancak geniş kapsamlı düzenlemelerin tartışılmadan geçirilmesine sebep olan Nisan 2020 değişiklikleridir. Bu değişikliklerle bir arada çocukların kendi hayat alanlarının paklığını yapmaması bir disiplin cezası niçini olarak kabul edilmiştir. Çocukların gündelik hayat alışkanlıklarının dahi disiplin cezasına mevzu edilmesi psiko-sosyal manada desteklenmedikleri, bunun yerine hayli geniş idari yaptırımlarla kurgulanmış bir hapsedilme sürecini göstermektedir.
– İnfaz sürecini ve hatta infaz evresine gelmeden çocukların isimli sisteme birinci girdiği andan itibaren haklarında uygulanacak tarz ve temelleri hak kısıtlamalarıyla belirleme alışkanlığının en kısa müddette terk edilmesi, bunun yerine çocukların üstün faydası ile, her türlü şiddet, makus muamele ve azaptan korunma, yaşama ve gelişme, iştirak haklarını gözetecek bir çocuk adalet sistemi için gerekli somut adımların atılması gerekmektedir. Bu somut adımların belirleyiciliğinde hakkın öznesi olan çocukların, alanda çalışan uzmanların, sivil toplum örgütlerinin, akademisyenlerin iştiraki sağlanmalıdır.
– Hükümlü anneleriyle hapishanelerde tutulan 0-6 yaş ortası çocukların kaideleriyle ilgili Nisan 2020’deki değişiklikler, infaz ertelemenin ve kontrollü özgürlüğün kapsamını genişletmiştir. Tutuklu annelerin tahliye edilmeleri ve tutuklamanın alternatiflerinin uygulanması için rol, bir daha Yargı makamlarına düşmektedir.
– Yargılama süjelerinin 0-6 yaş ortası çocukların risk ve muhtaçlıklarını gözeterek ve annelerin cürüm tiplerine dair rastgele bir ayrımcılık doğurmayarak hapsedilmeye alternatif düzenekleri devreye sokması beklenmektedir.
DÜNYADA DURUM
– UNICEF, 2021’de dünyanın biroldukca bölgesinde 10 milyonu aşkın çocuğun açlık ve kıtlık sıkıntısından mustarip olacağını deklare etti.
– UNICEF ve Çocuk Hakları Örgütü – Save the Children Raporuna bakılırsa, pandemi niçiniyle 150 milyon çocuk daha da fakirleşti. Yoksulluk ortasında yaşayan çocukların sayısı 1 milyar 200 milyona yükseldi.
– Dünya Sıhhat Örgütü ve UNICEF’in Raporlarına nazaran, dünyada 355 milyon çocuğun okullarında lavabo var, lakin sabun yok. 462 milyon öğrenci ise su ya da musluğun bile olmadığı okullara gidiyor. Ayrıyeten okulların üçte biri öğrencilerine içme suyu sunamıyor. Bu durumdan etkilenen öğrencilerin epey büyük bir kısmının Afrika’da Sahra Çölünün güneyindeki ülkelerde yaşadığı tabir edildi.
– UNESCO bilgilerine nazaran 16 Mart 2020 – 31 Mayıs 2021 tarihleri içinde hafta sonlarını ve tatil günlerini çıkarınca Türkiye’de okullar salgın niçiniyle 130 gün boyunca kapalı kaldı.
– Farklı ülkelerden gazetecilerin ortasında yer aldığı “Lost in Europe” isimli bilgi tahlil kümesi tarafınca kamuoyuyla paylaşılan sayılara göre, 2018 – 2020 yılları içinde devlet muhafazası altında 18.292 sığınmacı çocuk kayboldu. İtalya’da 5.775, Belçika’da 2.642, Yunanistan’da 2.118, İspanya’da 1.889, İsviçre’de 944, Almanya’da 7.806 çocuk kayıp olarak bildirildi. Bu çocukların birden fazla Afganistan, Fas ve Cezayirli… Almanya’da çocuklardan 7.082’sinin bulunduğu lakin 724’ünün hala arandığı öğrenildi.
Tanrıkulu’nun hazırladığı rapor şöyle:
TÜRKİYE’DE ÇOCUK
– 2021 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi neticelerina bakılırsa, Türkiye nüfusunun (84 milyon 680 bin 273 kişi) yüzde 22,4ü (yaklaşık 18 milyon 968 bin) çocuklardan oluşmaktadır.
– Sosyopolitik Saha Araştırmaları Merkezi tarafınca 2020 Nisan ayında 28 kentte gerçekleştirilen araştırmada, 0-18 yaş kümesi çocuğu bulunan hanelerin yüzde 19,3’ünde salgın sürecinde çocukların şiddete maruz kaldığı tabir edilmiştir.
– İştirakçiler, çocukların yüzde 12’nin dijital şiddete, yüzde 7,5’nin fizikî şiddete, yüzde 2,7’nin ise cinsel şiddete maruz kaldığını belirtmiştir.
– 2019 yılında yayınlanan BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO’nun “Küresel Eğitim İzleme Raporu (GEM Raporu)” velilerin bir bütün olarak Türk eğitim sistemine güvenmediklerini gösterdi. 21 ülke ortasında yapılan değerlendirmeye nazaran Türkiye, velilerin eğitim sistemine itimadı 10 üzerinden 4,5 puan aldı.
– Eğitim sistemine güvensizlik ise velilerin tek tek öğretmen seçmeleri ile telafi edilmektedir.
– Çocuklar, “bilinen/tanınan” öğretmenlerin sınıflarına gönderiliyor. Bunun için “iyi” öğretmenin okuluna yakın bir yere meskeni taşımak yoluna bile gidiliyor. Rapora bakılırsa, “iyi” öğretmenlere duyulan itimat Türkiye’de 10 üzerinden yaklaşık 6,5…
– bir daha rapora nazaran, Türkiye, öğretmenlerin eğitim planlanması ve ders içeriği konusunda en az kelam sahibi olduğu ülkelerden. Öğretmen özerkliğinin 2006 yılından 2015 yılına dek giderek azaldığını ortaya koyan rapora bakılırsa, Türkiye’de öğretmenlerin derslerin içeriğine karar verebildiği okulların oranı yüzde 20’nin altında kalırken, Çek Cumhuriyeti, Birleşik Krallık ve Estonya’da bu oran yüzde 100’e yakın. Tahlil edilen 49 ülkenin birçoklarında öğretmenlerin bu bahisteki özerkliği artma eğiliminde iken Türkiye’de azalma eğilimi sürmektedir.
ÇOCUK SIHHATİ
– Türk Aile Tabipleri Mecmuasında 2021 yılında yayımlanan bir çalışma, çocukların sıhhat durumu konusunda çarpıcı dataları ortaya koymaktadır. Bir aile sıhhati merkezinde gerçekleştirilen çalışmada, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki 6-19 yaş ortası 1.049 çocuk üzerinde inceleme yapılmış, 536 erkek ve 513 kız çocuğunun obezite, hipertansiyon ve kansızlığa ait pahaları ele alınmıştır.
– Araştırma neticelerina nazaran, 1.049 çocuktan dörtte biri ise epey düşük kilolu…
– Üç tabip tarafınca yürütülen çalışmada, çocukların hem de potansiyel kalp hastası olduğu da vurgulandı ve bilhassa kız çocuklarının tamamına yakınının kansızlık sorunu yaşadığı, büyüme ve gelişme problemleri bulunduğu saptandı.
– Tabiplerin çalışmasına bakılırsa, sıhhat durumu incelenen çocukların yaşları küçüldükçe kilolarında da düşüş görülmektedir. Lise öğrencilerinin zayıf olma oranı yüzde 13,2. Bu oran ilkokulda yüzde 14,9’a, ortaokulda ise yüzde 19,8’e yükselmektedir.
– Tabipler, çocuklarda kansızlık görülme sıklığını ilkokula gidenlerde yüzde 87, ortaokula gidenlerde yüzde 74,2, liseye gidenlerde ise yüzde 64,2 olarak saptadı. Buna bakılırsa, Türkiye’de kız çocuklarının yüzde 85,2’i, erkek çocuklarının ise yüzde 68,6’ı kansızlıkla çaba etmektedir. Öte yandan çocuklarda kansızlık oranı Hollanda, Almanya ve İngiltere’de ortalama yüzde 18,9, ABD’de ise yüzde 20 seviyesindedir.
ŞİDDET, İSTİSMAR VE ÇOCUK PERSONELLİĞİ
– Bianet’in sistemli olarak güncellediği “erkek şiddeti” çetelesine nazaran, 2021 yılında en az 34 çocuk erkekler tarafınca öldürüldü.
- 208 çocuk istismar edildi.
– 2022 yılı birinci üç ayında ise, en az 8 çocuk erkekler tarafınca öldürüldü, 65 çocuk istismar edildi. Her yıl tertipli olarak hazırladığımız “İnsan Hakları Karnesi”ne nazaran, 2021 yılında en az 128 çocuğun ömür hakkı ihlal edildi. Bu yılın birinci üç ayında ise en az 2 çocuk güvenlik güçleri tarafınca silahla vurularak öldürüldü.
– Personel Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisinin datalarına bakılırsa, 2021 yılında 14 yaş ve altında 21 çocuk personel, 15 – 17 yaş aralığında ise 41 çocuk/genç emekçi iş cinayetlerinde hayatını yitirdi… Bu yılın birinci üç ayında ise en az 6 çocuk emekçi hayatını yitirdi.
ÇOCUK HAKLARI VE CİNSEL İSTİSMARA KARŞI KONTRATLAR
– Türkiye, 1989 yılında BM Genel Heyetinde oybirliği ile kabul edilen “Çocuk Hakları Sözleşmesi”ni 1995 yılında çekince koyarak imzaladı
– Türkiye, çocukların “eğitim”, “tabir özgürlüğü”, “kendi külçeşidini yaşatma” ve “kendi lisanını özgürce kullanma” haklarını içeren 17., 29. ve 30. hususlarına çekince koydu.
– Ayrıyeten Türkiye’nin 7 Aralık 2011 tarihinde onayladığı ve 2012 yılı Nisan ayında yürürlüğe giren “Çocukların Cinsel Suiistimal ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına Ait Avrupa Kurulu Kontratı (Lanzarote Kontratı)”, devletlere, karar giymiş cinsel hata faillerinin ayrıntılarını kayıt ve koruma etme sorumluluğu yüklüyor. Lakin ilgili Bakanlıkların bu istikamette bir çalışma yürüttüğüne ve data topladığına dair hiç bir emare bulunmamaktadır.
– Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran ise 2014 – 2017 yılları içindeki üç yıllık devirde 7 bin 466’ı erkek çocuğu, 51 bin 818’i kız çocuğu olmak üzere toplam 59 bin 284 çocuk cinsel istismara maruz kalmıştır.
– TÜİK dataları, cinsel istismar olgusunun erkek çocuklarda yaş küçüldükçe (11 yaş altı erkek çocuklarda bu oran yüzde 47.15 ötüründa), kız çocuklarda ise yaş büyüdükçe (15-17 yaş aralığında kız çocuklarda bu oran yüzde 59.18 ötüründa) ortaya çıkarmaktadır.
– Adalet Bakanlığı İsimli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü, 2019 yılında “Ceza Mahkemeleri’nde TCK Uyarınca Yıl İçinde Açılan Davalardaki Hata ve Sanık Sayıları” raporunda değişikliğe gitti. öne sürülen nedeni bilinmeyen değişiklikle, toplam bilgilerin altına her bir cürüm kümesinden yargılananlara ait dataların erişime kapatılmasıyla eski iktidarlarla son 17 yılın karşılaştırmasının imkanı kalmadı.
CEZAEVLERİ
– Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneğinin açıklamasına nazaran (22.04.2021 tarihi itibariyle) 2020’nin Mart Ayından beri pandemi tedbirleri kapsamında mahpusların tutulma koşulları da idari kararlar ve uygulamalarla daha ağır bir surece girmiştir. Bunun yanında mevzuat değişikliğiyle bir arada hapishanelerde tutulan çocukların bir kısmı, şartlı salıverilme hesaplamalarının değişmesiyle tahliye olmuş, eğitim konutlarındaki hükümlü çocuklar covid-19 müsaadesiyle süreksiz olarak kurumlardan ayrılmıştır.
– Bu değişikliklerle son paylaşılan bilgilere bakılırsa, Türkiye’de cezaevlerinde kendi yargılamaları ötürüsıyla 12 -18 yaş içinde 1.066’ı tutuklu, 518’i hükümlü olmak üzere toplamda 1.584 çocuk, annelerinin yargılamaları ötürüsıyla 0-6 yaş içinde 345 çocuk bulunmaktadır.
– İnfaz sisteminin yapısı gereği aile, okul, toplumsal gelişim ortamlarından uzaklaştırılan mahpus çocuklar, eğitim, özel hayat ve aile hayatı, sıhhat, toplumsal gelişim haklarından salgın koşulları altında daha da uzak kalmıştır.
– Son durumda yasal düzenlemeler ve mevcut uygulamalar bize göstermiştir ki; Coronavirüs salgınının denetim altına alınması için alınan tedbirler, infaz uygulamalarında daima bir tecrit haline dönmüştür ve bu kaideler altında çocuklar için tecrit de salgın kadar tehlikeli bir hal almıştır.
– Salgın kurallarında ülkedeki tüm çocuklar eğitimden, sıhhate erişimden, toplumsal ortamlarından, şahsi gelişim imkanlarından uzaklaşırken mahpus çocuklar için bu uzaklaştırmanın adalet sisteminin öngördüğü bir infaz rejimi olduğunun farkına varılmalı ve çocuk haklarına karşıt bu düzenlemelerden vazgeçilerek çocukların üstün faydasının gözetileceği kaideler sağlanmalıdır. Salgın periyodu için çocukların hem salgına karşı tıpkı vakitte salgın tedbirlerinin tesirlerine karşı korunması için tahliye edilerek inançlı hayat alanlarına gönderilmeleri gerekmektedir.
– Eğitim meskenlerinde tutulan çocukların Covid-19 müsaadesiyle salgın periyodunda hapishanelerde tutulmasının önüne geçilmişken tutuklu çocukların tahliyesine karar verebilecek merci olan Yargı makamlarında salgın riski göz arkası edilmekte ve çocukların tutuklu yargılamaları devam etmektedir.
– Türkiye’nin de taraf olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Mukavelede açıkça yer aldığı üzere çocukların tutuklu yargılanmasının başvurulacak son prosedür olması ve minimum müddetle uygulanması gerekmektedir (Sözleşme husus 37). Buna rağmen tüm vakit içinderda tutuklu çocukların sayısı dikkate alındığında uygulamanın bu ilkeyi karşılamadığı anlaşılmaktadır.
– Yargılamanın müddetlerini oluşturan hakim, savcı ve avukatların Türkiye’nin uymakla yükümlü olduğu bu kontratın yerine getirilmesi için adalet sistemini güçlendirecek sorumluluğu üstlenmesi ve çocukları destekleyecek alternatif önlemlerle çocuk tutukluluğunun istisnai bir uygulama olması gerekmektedir.
– Hapsedilme kurumunun emeli ve hudutları aşılarak daha geniş hak kısıtlamalarına sebep olan mevzuat düzenlemeleri, çocukların üstün faydasını ve onarıcı adalet unsurlarını desteklememektedir. Bunun en yakın delillerinden biri, pandemi tesiri altında tahliyeler için hızlandırılan ancak geniş kapsamlı düzenlemelerin tartışılmadan geçirilmesine sebep olan Nisan 2020 değişiklikleridir. Bu değişikliklerle bir arada çocukların kendi hayat alanlarının paklığını yapmaması bir disiplin cezası niçini olarak kabul edilmiştir. Çocukların gündelik hayat alışkanlıklarının dahi disiplin cezasına mevzu edilmesi psiko-sosyal manada desteklenmedikleri, bunun yerine hayli geniş idari yaptırımlarla kurgulanmış bir hapsedilme sürecini göstermektedir.
– İnfaz sürecini ve hatta infaz evresine gelmeden çocukların isimli sisteme birinci girdiği andan itibaren haklarında uygulanacak tarz ve temelleri hak kısıtlamalarıyla belirleme alışkanlığının en kısa müddette terk edilmesi, bunun yerine çocukların üstün faydası ile, her türlü şiddet, makus muamele ve azaptan korunma, yaşama ve gelişme, iştirak haklarını gözetecek bir çocuk adalet sistemi için gerekli somut adımların atılması gerekmektedir. Bu somut adımların belirleyiciliğinde hakkın öznesi olan çocukların, alanda çalışan uzmanların, sivil toplum örgütlerinin, akademisyenlerin iştiraki sağlanmalıdır.
– Hükümlü anneleriyle hapishanelerde tutulan 0-6 yaş ortası çocukların kaideleriyle ilgili Nisan 2020’deki değişiklikler, infaz ertelemenin ve kontrollü özgürlüğün kapsamını genişletmiştir. Tutuklu annelerin tahliye edilmeleri ve tutuklamanın alternatiflerinin uygulanması için rol, bir daha Yargı makamlarına düşmektedir.
– Yargılama süjelerinin 0-6 yaş ortası çocukların risk ve muhtaçlıklarını gözeterek ve annelerin cürüm tiplerine dair rastgele bir ayrımcılık doğurmayarak hapsedilmeye alternatif düzenekleri devreye sokması beklenmektedir.
DÜNYADA DURUM
– UNICEF, 2021’de dünyanın biroldukca bölgesinde 10 milyonu aşkın çocuğun açlık ve kıtlık sıkıntısından mustarip olacağını deklare etti.
– UNICEF ve Çocuk Hakları Örgütü – Save the Children Raporuna bakılırsa, pandemi niçiniyle 150 milyon çocuk daha da fakirleşti. Yoksulluk ortasında yaşayan çocukların sayısı 1 milyar 200 milyona yükseldi.
– Dünya Sıhhat Örgütü ve UNICEF’in Raporlarına nazaran, dünyada 355 milyon çocuğun okullarında lavabo var, lakin sabun yok. 462 milyon öğrenci ise su ya da musluğun bile olmadığı okullara gidiyor. Ayrıyeten okulların üçte biri öğrencilerine içme suyu sunamıyor. Bu durumdan etkilenen öğrencilerin epey büyük bir kısmının Afrika’da Sahra Çölünün güneyindeki ülkelerde yaşadığı tabir edildi.
– UNESCO bilgilerine nazaran 16 Mart 2020 – 31 Mayıs 2021 tarihleri içinde hafta sonlarını ve tatil günlerini çıkarınca Türkiye’de okullar salgın niçiniyle 130 gün boyunca kapalı kaldı.
– Farklı ülkelerden gazetecilerin ortasında yer aldığı “Lost in Europe” isimli bilgi tahlil kümesi tarafınca kamuoyuyla paylaşılan sayılara göre, 2018 – 2020 yılları içinde devlet muhafazası altında 18.292 sığınmacı çocuk kayboldu. İtalya’da 5.775, Belçika’da 2.642, Yunanistan’da 2.118, İspanya’da 1.889, İsviçre’de 944, Almanya’da 7.806 çocuk kayıp olarak bildirildi. Bu çocukların birden fazla Afganistan, Fas ve Cezayirli… Almanya’da çocuklardan 7.082’sinin bulunduğu lakin 724’ünün hala arandığı öğrenildi.