Enver Balta ve Hatem Ete’nin siyasi kültür araştırması niçin bir türlü düzgün devlet idaresi, verimli bir yönetim gerçekleştiremediğimize ışık tutuyor. Ankara Enstitüsü ile İstanbul Siyasetler Merkezi’nin yayınladığı araştırma “Türkiye’de Demokrasi, Güvenlik, Devlet Algısı” başlığını taşıyor.
Ortaya çıkan tablo, temel bedellerde, kurallarda anlaşamamış, kimlikler, partiler etrafında kümelenmiş, ‘bölünmüş’ bir toplum olduğumuzdur.
Yüzde 40’ımız “devletin güvenliği vatandaşların haklarından evvel gelir” diye inanıyor. Balta ve Ete bunu “hakların vazgeçilmez olmaması” diye yorumluyor, doğrudur. ‘Devlet güvenliği’ kavramını devleti yöneten siyasetçiler belirleyeceği için, son derece muğlak bir kavramdır. Hakların nasıl “vazgeçilebilir” olduğunu Türkiye’de yaşamamış kuşak yoktur.
Hakların “vazgeçilebilir” olduğunu gösteren son deneyim, OHAL devrinde KHK’larla ana kanunlarda bile değişiklikler yapılarak hiç bir hukuk kontrolüne tabi olmayan yaygın hak ihlallerinin icra edilmesi oldu.
‘DEVLETİN GÜVENLİĞİ’
Toplumumuzun her kesitten büyük çoğunluğu, problemlerin lakin seçilmiş iktidarlar tarafınca çözülebileceğine inanıyor, askeri müdahaleyi reddediyor. Bu elbette memnuniyet verici bir olgu.
Ama seçilmiş iktidarın demokrasi puanı deyince, işler karışıyor. İktidar “bizden” ise demokrat sayıyoruz, değilse aksi…
Demokrasiyi ve türel kavramları unsurlara bakılırsa değil, yetkililerin “bizden” olup olmamasına göre algılayan bir siyasi kültür.
AK Partililerin yüzde 65’i “devletin güvenliği vatandaşların haklarından evvel gelir” diyor.
Bu oran MHP’lilerde yüzde 67…
Pekala, muhafazakarlar 28 Şubat’ta da mı bu biçimde diyorlardı?!
bu biçimde tablo tersineydi!
Devletin güvenliğinin vatandaşların haklarından evvel geldiği fikri, saltanat asırlarından ve Tek Parti rejiminden gelen bir kültürdür.
Muhafazakârlar Tek Parti otoriterliğini eleştirmeyi pek severler. Lakin kendilerini iktidarda sağlam hissetmeye başladıkça tıpkı biçimde otoriterleştiler.
BATI’DAKİ DEMOKRATİK KURALLAR
Araştırmadaki sorulardan biri şu biçimde: “Batı ülkelerindeki tüm demokratik kurallar Türkiye’de de uygulanmalı mıdır?”
Bu soruya evet diyen AK Partililerin oranı yüzde 31’de kalıyor. MHP’lilerde yüzde 28.
halbuki AK Parti’nin 2001 kuruluş bildirisinde Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi özgürlüklerin temel dokümanı olarak tanımlanmıştı. AİHM kararlarının bağlayıcılığını Anayasa’nın 90. Hususuna ve Ceza Muhakemeleri Kanunu’na koyan da 2004 yılında AK Parti iktidarıydı!
Bugün ise “AİHM kararları bizi bağlamaz” diyor!
Batı ülkelerindeki tüm demokratik kuralların ülkemizde uygulanmasına evet diyenlerin oranı muhalefet partilerinde yüzde 70-74 içinde…
Birkaç asırdan beri devlet idaresi konusunda temel kıymetlerde anlaşamamış, kuralları oturtamamış, hukuku üstün hale getirememiş bir toplam görüntüsüdür bu. Hukuk anlayışı, güç sahibi olup olmamaya nazaran değişiyor!
Ak Parti’de de üniversal manalarıyla demokratik hukuk devleti, temel hak ve hürriyetler üzere kavramların özümsenmiş pahalar değil, yerine bakılırsa kullanılan ‘siyasetler’ olduğu belirlidir
HUKUKU BENİMSEMEK
12 Eylül’ün yarattığı reaksiyon dinamiği ile bedelli bir demokratik kurumlaşma sürecine girmiştik. Özellikle Özal ve Ecevit periyotları ile 2010’a kadar da AK Parti devrinde değerli gelişmeler kaydetmiştik…
Son on yılda vahim surette geriye gittik.
Cihan Balta ile Hatem Ete’nin araştırmasında bunun grafiği görülüyor; 1980 daha sonrasından 2010’a kadar yükseliş, daha sonra süratli düşüş: “Özellikle 2013 daha sonrası halkı iki başka kamp olarak nazarann popülist prensiplere daha epeyce vurgu…2016 yılından itibaren Türkiye’nin demokrasi eğrisi 1980 askeri darbesi devrine son derece yakınlaşmış durumda.”
Cevdet Paşa yüz elli yıl evvel emel olarak “devlet-i muntazama” yani tertipli devlet kavramını yazmıştı.
21. yüzyıldayız, kendimize soralım: Çağın neresindeyiz?
Yalnızca ekonomimiz değil, siyasette hukuk kültürümüz de çağın gerisindedir. Gelişmiş ülkelerin epeyce özendiğimiz refahına ve gücüne ulaşmanın yolu şu yahut bu ideoloji değildir; denemediğimiz kalmadı aslına bakarsan.
Bu yol demokratik hukuk devletidir, hukuku ideolojilerden ve “biz”lerden üstün bir bedel olarak benimsemektir.
Ortaya çıkan tablo, temel bedellerde, kurallarda anlaşamamış, kimlikler, partiler etrafında kümelenmiş, ‘bölünmüş’ bir toplum olduğumuzdur.
Yüzde 40’ımız “devletin güvenliği vatandaşların haklarından evvel gelir” diye inanıyor. Balta ve Ete bunu “hakların vazgeçilmez olmaması” diye yorumluyor, doğrudur. ‘Devlet güvenliği’ kavramını devleti yöneten siyasetçiler belirleyeceği için, son derece muğlak bir kavramdır. Hakların nasıl “vazgeçilebilir” olduğunu Türkiye’de yaşamamış kuşak yoktur.
Hakların “vazgeçilebilir” olduğunu gösteren son deneyim, OHAL devrinde KHK’larla ana kanunlarda bile değişiklikler yapılarak hiç bir hukuk kontrolüne tabi olmayan yaygın hak ihlallerinin icra edilmesi oldu.
‘DEVLETİN GÜVENLİĞİ’
Toplumumuzun her kesitten büyük çoğunluğu, problemlerin lakin seçilmiş iktidarlar tarafınca çözülebileceğine inanıyor, askeri müdahaleyi reddediyor. Bu elbette memnuniyet verici bir olgu.
Ama seçilmiş iktidarın demokrasi puanı deyince, işler karışıyor. İktidar “bizden” ise demokrat sayıyoruz, değilse aksi…
Demokrasiyi ve türel kavramları unsurlara bakılırsa değil, yetkililerin “bizden” olup olmamasına göre algılayan bir siyasi kültür.
AK Partililerin yüzde 65’i “devletin güvenliği vatandaşların haklarından evvel gelir” diyor.
Bu oran MHP’lilerde yüzde 67…
Pekala, muhafazakarlar 28 Şubat’ta da mı bu biçimde diyorlardı?!
bu biçimde tablo tersineydi!
Devletin güvenliğinin vatandaşların haklarından evvel geldiği fikri, saltanat asırlarından ve Tek Parti rejiminden gelen bir kültürdür.
Muhafazakârlar Tek Parti otoriterliğini eleştirmeyi pek severler. Lakin kendilerini iktidarda sağlam hissetmeye başladıkça tıpkı biçimde otoriterleştiler.
BATI’DAKİ DEMOKRATİK KURALLAR
Araştırmadaki sorulardan biri şu biçimde: “Batı ülkelerindeki tüm demokratik kurallar Türkiye’de de uygulanmalı mıdır?”
Bu soruya evet diyen AK Partililerin oranı yüzde 31’de kalıyor. MHP’lilerde yüzde 28.
halbuki AK Parti’nin 2001 kuruluş bildirisinde Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi özgürlüklerin temel dokümanı olarak tanımlanmıştı. AİHM kararlarının bağlayıcılığını Anayasa’nın 90. Hususuna ve Ceza Muhakemeleri Kanunu’na koyan da 2004 yılında AK Parti iktidarıydı!
Bugün ise “AİHM kararları bizi bağlamaz” diyor!
Batı ülkelerindeki tüm demokratik kuralların ülkemizde uygulanmasına evet diyenlerin oranı muhalefet partilerinde yüzde 70-74 içinde…
Birkaç asırdan beri devlet idaresi konusunda temel kıymetlerde anlaşamamış, kuralları oturtamamış, hukuku üstün hale getirememiş bir toplam görüntüsüdür bu. Hukuk anlayışı, güç sahibi olup olmamaya nazaran değişiyor!
Ak Parti’de de üniversal manalarıyla demokratik hukuk devleti, temel hak ve hürriyetler üzere kavramların özümsenmiş pahalar değil, yerine bakılırsa kullanılan ‘siyasetler’ olduğu belirlidir
HUKUKU BENİMSEMEK
12 Eylül’ün yarattığı reaksiyon dinamiği ile bedelli bir demokratik kurumlaşma sürecine girmiştik. Özellikle Özal ve Ecevit periyotları ile 2010’a kadar da AK Parti devrinde değerli gelişmeler kaydetmiştik…
Son on yılda vahim surette geriye gittik.
Cihan Balta ile Hatem Ete’nin araştırmasında bunun grafiği görülüyor; 1980 daha sonrasından 2010’a kadar yükseliş, daha sonra süratli düşüş: “Özellikle 2013 daha sonrası halkı iki başka kamp olarak nazarann popülist prensiplere daha epeyce vurgu…2016 yılından itibaren Türkiye’nin demokrasi eğrisi 1980 askeri darbesi devrine son derece yakınlaşmış durumda.”
Cevdet Paşa yüz elli yıl evvel emel olarak “devlet-i muntazama” yani tertipli devlet kavramını yazmıştı.
21. yüzyıldayız, kendimize soralım: Çağın neresindeyiz?
Yalnızca ekonomimiz değil, siyasette hukuk kültürümüz de çağın gerisindedir. Gelişmiş ülkelerin epeyce özendiğimiz refahına ve gücüne ulaşmanın yolu şu yahut bu ideoloji değildir; denemediğimiz kalmadı aslına bakarsan.
Bu yol demokratik hukuk devletidir, hukuku ideolojilerden ve “biz”lerden üstün bir bedel olarak benimsemektir.