Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Diyarbakır Vilayet Lideri Cihan Ülsen, Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) 1999 yılında ilan ettiği 21 Şubat Dünya Anadili Günü ötürüsıyla açıklama yaptı. Gazete Duvar’da yer alan habere göre, parti binasında yapılan açıklamada Ülsen, 21 Şubat Dünya Anadili Günü için “Ülkemiz açısından son derece kıymetli bir gündür. Zira Türkiye’de tehlike altında bulunan anadillerin varlığı ve bu lisanların korunması için gerekli adımların atılmaması değerli bir sorun olarak karşımızda durmaktadır” dedi.
UNESCO’nun anadil konusunda hazırlamış olduğu raporları hatırlatan Ülsen, “UNESCO’nun raporlarına göre dünyada 2500, Türkiye’de ise 18 lisan kaybolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Türkiye’de konuşulan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Ubik, Mlahso ve Kapadokya Yunancası neredeyse yok olmuş durumdadır. bir daha bu rapora nazaran; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes lisanları ve Kürtçenin Zazaki lehçesi de kırılgan lisanlar kategorisinde yer almaktadır. Bu vahim tablo ortada iken ne yazık ki Türkiye’de hiç bir siyasi iktidar bu mevzuda gerekli adımları atmamış, anadiline ait problemler çözümsüzlüğe mahkum edilmiştir” diye konuştu.
“ANADİLİNDE EĞİTİM HAKTIR”
Anadili ve anadil hakkının temel ve üniversal insan haklarından olduğunu belirten Ülsen, şunları söylemiş oldu: “Bu hak özü itibariyle insanların toplumsal, ekonomik ve kültürel yaşama kendi ana lisanlarıyla iştirakini; bu iştiraki sağlarken de toplum içerisinde insanların eşitliğini ve ayrımcılığa uğramama hakkının sağlanması için vazgeçilmez bir haktır. İnsanların ve toplumların anadillerini konuşmaları, anadilleri ile toplumsal ömrün içerisinde varlık göstermeleri ve en nihayetinde hak ve sorumluluklarının kullanabilmeleri memleketler arası insan hakları evraklarının neredeyse tümünde açıkça düzenlenmiştir. Milyonların temel bir hakkı olan anadil hakkına hürmet duyulmadığı, toplumun değerli bir bölümünün bu temel hakkının gereği olarak başta anadilinde eğitim hakkı olmak üzere lisan haklarına ait yasal ve fiili düzenleme ve teminatların sağlanmadığı bir toplumda, barışı, birlikte ve inançlı bir geleceği inşa etme imkanı bulunmamaktadır.”
Demokratik bir devletin temel vazifesinin hiç bir ayrım yapmadan vatandaşlarının lisan, etnik ve kültürel farklılığına hürmet duyarak muhtaçlıklarını saptamak ve bunlara uygun düzenlemeler yapmak olduğunu vurgulayan Ülsen, yapılan bu düzenlemeler ışığında da gerekli kamusal hizmeti eşit ve gereği üzere yerine getirmesi gerektiğini söylemiş oldu. Ülsen, “Ne yazık ki, ‘Uluslararası Anadil Hakkı Gününü’ kutladığımız bugün, Türkiye’de başta Kürt halkı olmak üzere milyonlarca insanın lisan hakkı ve bu hakla temaslı eğitim ve kültürel hakları ağır bir insan hakkı sorunu olarak varlığını sürdürmektedir” dedi.
Ülsen, şimdiye kadar Türkiye’de konuşulan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan yahut kırılgan kategoride yer alan 18 lisanın korunması ve yok olmalarının önüne geçilmesi için gerekli yasal ve anayasal düzenlemelerin yapılmadığına ve anadili hakkı önündeki pürüzlerin kaldırılmadığına dikkat çekti.
Ülsen, “Toplumların tarih boyunca ürettikleri temel kıymet ve kültürel birikimlerinin taşıyıcısı olarak lisanları görmediğimiz taktirde insanlığın ortak mirasının temel gözetici ve teminatını de görmezden gelirsiniz. Tam da bundan dolayı ana lisan hakkının inkârı, lisanın yasaklanması, toplumsal hayatın her alanında gelişmeninin engellenmesi insanlığın ortak kıymetlerine saygısızlık olduğu üzere, toplumsal barışın önündeki en büyük manidir. Merhum Av. Tahir Elçi’nin tabiriyle anadil üstündeki mani ve yasaklamalar bir toplumun ortadan kaldırılmasını hedefleyen bir çeşit ‘kültürel jenosit’ oluşturmaktadır” tabirini kullandı.
“SOMUT ADIMLAR ATILSIN”
“Birleşmiş Milletler Genel Konseyinin 18 Aralık 1992 tarihindeki ve 47/135 sayılı sonucunca anadil konusunda taraf devletlere anadilde eğitimin bir hak olduğu sorumluluğu yüklenmekte ve eğitimde fırsat eşitliğinin yaratılması yükümlülüğü verilmektedir” diyen Ülsen, “Ancak Türkiye Anadili Haklarına dair BM bildirisini kabul etmesine karşın anadili ile ilgili çekincelerini hala kaldırmamıştır. Bu durum anadilinde eğitim hakkı başta olmak üzere, kültürel çeşitliliği müdafaa ve geliştirme ile ilgili taraf olunan memleketler arası mutabakatların ihlal edilmesidir” formunda konuştu.
Ülsen, “Diyarbakır Deva olarak Türkiye’de konuşulan tüm lisanların kamusal alanda kullanmasına imkan sağlanması, yok olma tehdidi altındaki yahut kırılgan kategorideki lisanların muhafaza altına alınması için somut adımların atılması, anadili çalışmalarına ait üniversite ünitelerinin yaygınlaştırılması ve var olan ünitelerin güçlendirilmesi ve en kıymetlisi Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin anadiline ait 3 unsuruna konulan çekincenin kaldırılması ve anadiller için gerekli tüm düzenlemelerin yapılmasını talep ediyoruz” dedi.
UNESCO’nun anadil konusunda hazırlamış olduğu raporları hatırlatan Ülsen, “UNESCO’nun raporlarına göre dünyada 2500, Türkiye’de ise 18 lisan kaybolma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Türkiye’de konuşulan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan Ubik, Mlahso ve Kapadokya Yunancası neredeyse yok olmuş durumdadır. bir daha bu rapora nazaran; Adigece, Abhazca, Kabar-Çerkes lisanları ve Kürtçenin Zazaki lehçesi de kırılgan lisanlar kategorisinde yer almaktadır. Bu vahim tablo ortada iken ne yazık ki Türkiye’de hiç bir siyasi iktidar bu mevzuda gerekli adımları atmamış, anadiline ait problemler çözümsüzlüğe mahkum edilmiştir” diye konuştu.
“ANADİLİNDE EĞİTİM HAKTIR”
Anadili ve anadil hakkının temel ve üniversal insan haklarından olduğunu belirten Ülsen, şunları söylemiş oldu: “Bu hak özü itibariyle insanların toplumsal, ekonomik ve kültürel yaşama kendi ana lisanlarıyla iştirakini; bu iştiraki sağlarken de toplum içerisinde insanların eşitliğini ve ayrımcılığa uğramama hakkının sağlanması için vazgeçilmez bir haktır. İnsanların ve toplumların anadillerini konuşmaları, anadilleri ile toplumsal ömrün içerisinde varlık göstermeleri ve en nihayetinde hak ve sorumluluklarının kullanabilmeleri memleketler arası insan hakları evraklarının neredeyse tümünde açıkça düzenlenmiştir. Milyonların temel bir hakkı olan anadil hakkına hürmet duyulmadığı, toplumun değerli bir bölümünün bu temel hakkının gereği olarak başta anadilinde eğitim hakkı olmak üzere lisan haklarına ait yasal ve fiili düzenleme ve teminatların sağlanmadığı bir toplumda, barışı, birlikte ve inançlı bir geleceği inşa etme imkanı bulunmamaktadır.”
Demokratik bir devletin temel vazifesinin hiç bir ayrım yapmadan vatandaşlarının lisan, etnik ve kültürel farklılığına hürmet duyarak muhtaçlıklarını saptamak ve bunlara uygun düzenlemeler yapmak olduğunu vurgulayan Ülsen, yapılan bu düzenlemeler ışığında da gerekli kamusal hizmeti eşit ve gereği üzere yerine getirmesi gerektiğini söylemiş oldu. Ülsen, “Ne yazık ki, ‘Uluslararası Anadil Hakkı Gününü’ kutladığımız bugün, Türkiye’de başta Kürt halkı olmak üzere milyonlarca insanın lisan hakkı ve bu hakla temaslı eğitim ve kültürel hakları ağır bir insan hakkı sorunu olarak varlığını sürdürmektedir” dedi.
Ülsen, şimdiye kadar Türkiye’de konuşulan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan yahut kırılgan kategoride yer alan 18 lisanın korunması ve yok olmalarının önüne geçilmesi için gerekli yasal ve anayasal düzenlemelerin yapılmadığına ve anadili hakkı önündeki pürüzlerin kaldırılmadığına dikkat çekti.
Ülsen, “Toplumların tarih boyunca ürettikleri temel kıymet ve kültürel birikimlerinin taşıyıcısı olarak lisanları görmediğimiz taktirde insanlığın ortak mirasının temel gözetici ve teminatını de görmezden gelirsiniz. Tam da bundan dolayı ana lisan hakkının inkârı, lisanın yasaklanması, toplumsal hayatın her alanında gelişmeninin engellenmesi insanlığın ortak kıymetlerine saygısızlık olduğu üzere, toplumsal barışın önündeki en büyük manidir. Merhum Av. Tahir Elçi’nin tabiriyle anadil üstündeki mani ve yasaklamalar bir toplumun ortadan kaldırılmasını hedefleyen bir çeşit ‘kültürel jenosit’ oluşturmaktadır” tabirini kullandı.
“SOMUT ADIMLAR ATILSIN”
“Birleşmiş Milletler Genel Konseyinin 18 Aralık 1992 tarihindeki ve 47/135 sayılı sonucunca anadil konusunda taraf devletlere anadilde eğitimin bir hak olduğu sorumluluğu yüklenmekte ve eğitimde fırsat eşitliğinin yaratılması yükümlülüğü verilmektedir” diyen Ülsen, “Ancak Türkiye Anadili Haklarına dair BM bildirisini kabul etmesine karşın anadili ile ilgili çekincelerini hala kaldırmamıştır. Bu durum anadilinde eğitim hakkı başta olmak üzere, kültürel çeşitliliği müdafaa ve geliştirme ile ilgili taraf olunan memleketler arası mutabakatların ihlal edilmesidir” formunda konuştu.
Ülsen, “Diyarbakır Deva olarak Türkiye’de konuşulan tüm lisanların kamusal alanda kullanmasına imkan sağlanması, yok olma tehdidi altındaki yahut kırılgan kategorideki lisanların muhafaza altına alınması için somut adımların atılması, anadili çalışmalarına ait üniversite ünitelerinin yaygınlaştırılması ve var olan ünitelerin güçlendirilmesi ve en kıymetlisi Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin anadiline ait 3 unsuruna konulan çekincenin kaldırılması ve anadiller için gerekli tüm düzenlemelerin yapılmasını talep ediyoruz” dedi.